Afyonkarahisar’ın Gönüllere Kazınan Türküsünün Perde Arkası Aydınlandı
Yıllardır dillerden düşmeyen, hüzünlü bir aşkın sembolü haline gelen ‘Al Fadimem’ türküsünün ardındaki gerçek hikaye, kapsamlı bir proje ile gün yüzüne çıkarıldı. Afyonkarahisar’ın İscehisar ilçesine bağlı Cevizli köyü ile Bayat ilçesine bağlı Sağırlı köyü sakinlerinin hafızasında canlılığını koruyan bu dokunaklı öykü, artık daha net bir şekilde anlaşılacak.
TÜBİTAK Destekli Proje ile Tarihe Işık Tutuldu
İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni Faruk Karakuş danışmanlığında, 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir tarafından hayata geçirilen proje, türkülerin sadece ezgiden ibaret olmadığını, aynı zamanda yaşayan birer tarih olduğunu gözler önüne serdi. TÜBİTAK 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında hazırlanan ‘Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği’ adlı çalışma, türkünün ilk sözlerini ve gerçek öyküsünü birinci elden kaynaklarla derlemeyi amaçladı.
Halk Kültüründe Söz ve Anlam Değişimleri İncelendi
Bu değerli araştırma, halk kültürünün önemli taşıyıcılarından olan türkülerin zaman içinde nasıl bir dönüşüm geçirdiğini, sözlerinin ve anlamlarının nasıl değiştiğini mercek altına aldı. ‘Al Fadimem’ türküsünün kahramanları Kadir Kilci ve Fadime Bostan ile aynı döneme tanıklık etmiş akrabaları ve köylülerle yapılan derinlemesine görüşmeler, projenin en sağlam dayanaklarını oluşturdu. Bu saha çalışmaları sayesinde, türkülerin nesilden nesile aktarılırken uğradığı değişimler somut verilerle belgelendi.
Bir Aşkın Türküye Dönüşen Acıklı Yolculuğu
Elde edilen bilgilere göre, hikaye Efe Kadir’in yoksulluğu ve yetimliği nedeniyle Fadime ile evlenmek için gerekli maddi imkanlara sahip olmamasından kaynaklanıyor. Bu durumu aşmak isteyen Efe Kadir, Fadime’yi kaçırma kararı alıyor. Fadime de sevdiği adamla birlikte olabilmek için bu kaçışa gönüllü olarak iştirak ediyor. Ancak dönemin koşulları gereği, Fadime’nin yaşı büyük olmasına rağmen resmi kayıtlarda küçük gösteriliyor. Ailesinin şikayeti üzerine Efe Kadir tutuklanarak cezaevine gönderiliyor. Fadime ise sevdiği adamdan ayrı düşerek ailesi tarafından başka biriyle evlendiriliyor. Bu ayrılık ve kavuşamama acısı, Efe Kadir’in cezaevinde yazdığı ve söylediği türkülere yansıyor. İşte dillere dolanan ‘Al Fadimem’ türküsü de bu acı dolu ayrılığın bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.
40 Yıllık Ses Kaydı Tarihi Bir Kaynak Oldu
Projenin en şaşırtıcı ve değerli bulgularından biri, Efe Kadir’in kendi sesinden kaydedilmiş, yaklaşık 40 yıllık bir ses kaydının bulunması oldu. 1985 yılında Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci’nin isteği üzerine kaydedilen bu kaset, Efe Kadir’in türkünün dört kıtasını bizzat seslendirdiğini ortaya koyuyor. Ali Kalkan, Veli Kilci ve aile bireyleri tarafından özenle saklanan bu kayıt, ‘Al Fadimem’ türküsünün günümüze ulaşan ilk ve en doğru sözlerine ulaşmada paha biçilmez birincil kaynak niteliği taşıyor. Bu sayede, günümüzde bilinen sözlerden farklı olarak türkünün daha önce hiç kayıt altına alınmamış orijinal kıtaları da gün yüzüne çıkarılmış oldu.
haberyuvasi.com.tr olarak, bu toprağın kültürel mirasına ışık tutan bu değerli çalışmayı kamuoyuyla paylaşmaktan gurur duyuyoruz. Kültürel değerlerimizin yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması adına yapılan bu tür araştırmalar, bizler için büyük önem taşımaktadır.
